Cách Điều Trị Gãy Cột Sống Do Loãng Xương
Nếu loãng xương là nguyên nhân của gãy xương, luôn luôn có hai vấn đề cần được điều trị song song là điều trị xương gãy và ngăn ngừa gãy xương tiếp theo.
>>> đọc thêm: Cẩn Thận Với Dược Phẩm Gây Loãng Xương / Loãng Xương Có Thể Nhầm Với Đau Cột Sống
Khó khăn trong chần đoán và điều trị gãy cột sống do loãng xương
Không giống như những bệnh khác chẩn đoán gãy lún cột sống do loãng xương thường không được nghĩ đến trước tiên. Ví dụ:
– Khi một người than phiền đau lưng người ta thường nghĩ ngay đến một cái loại đau chung như viêm khớp hoặc căng cơ hay đau do tuổi tác. Điều này thường không phải do bệnh nhân nghĩ ra mà do những người trong gia đình, những người chăm sóc và/hoặc do bác sỹ điều trị. Khi những điều này xảy ra bệnh nhân thường không được kiểm tra cho gãy cột sống.
– Trong một số trường hợp gãy xương như đùi hay cổ tay do loãng xương rất dễ xác định bằng phim x-quang thường. Tuy nhiên trong trường hợp gãy lún đốt sống lại rất dễ bỏ sót trên phim thường. Và khi bỏ sót bệnh nhân được nghĩ ngay đến việc đau lưng do căng dãn cơ, đau nhức do vấn đề thoái hóa xương khớp vv..
Do vậy tại Mỹ hàng năm ước tính chỉ có khoảng 1/3 số bệnh nhân gãy cột sống do loãng xương được chẩn đoán. Tại Việt Nam chưa có con số thống kê cụ thể.
Tiến trình chẩn đoán
Việc chẩn đoán gãy cột sống do loãng xương bao gồm hỏi cụ thể tiền sử của bệnh nhân, tiền sử dùng thuốc và tiền sử gia đình. Một số câu hỏi liên quan đến tình trạng đau của bệnh nhân có thể được hỏi là:
– Đau lưng xảy ra khi nào? Đau đột ngột hay từ từ?
– Đau ở đâu? Đau nhiều hay ít ?
– Có động tác hay tư thế nào làm đau bớt đi hay nặng thêm không ?
– Đau theo rễ thần kinh lan xuống chân hay đau một phần trên người?
Sau khi hỏi bệnh sử khám lâm sàng cụ thể kết hợp với phim x-quang nếu có gãy xương việc chẩn đoán loãng xương thường được dựa trên kỹ thuật chụp cắt lớp mật độ xương, còn được gọi là dual-energy x-ray absorptiometry (DXA) hay đo mật độ xương, là một hình thức kỹ thuật sử dụng tia X để đo lượng xương bị mất và mật độ khoáng chất trong xương DXA ngày nay được xem như là tiêu chuẩn để đo lường mật độ khoáng chất trong xương. Hiện tại một số bệnh viện tại thành phố Hồ Chí Minh Đã có thế hệ máy này.
Nếu loãng xương là nguyên nhân của gãy xương, luôn luôn có hai vấn đề cần được điều trị song song là điều trị xương gãy và ngăn ngừa gãy xương tiếp theo.
1. Điều trị gãy cột sống bao gồm không phẫu thuật như nằm bất động, thuốc giảm đau và/hoặc phẫu thuật tạo hình thân sống.
2. Ngăn cản gãy xương tiếp theo bằng việc cung cấp calci, vitamin D, tập thể dục và liệu pháp hormon cho phụ nữ.
Điều trị đầu tiên bao gồm giảm đau và nghỉ ngơi tại giường sau đó nằm bất động, thường dùng áo nẹp cột sống ( đai cột sống ). Ít trường hợp phải dùng đến phẫu thuật. Trong một số trường hợp gặp khó khăn trong việc cắt cơn đau hoặc các trường hợp khiếm khuyết thần kinh do mảnh xương chèn vào thần kinh thì loại bỏ xương chèn ép nhờ phẫu thuật cần được quan tâm. Tạo hình thân sống qua da ( xem bên dưới) là một lựa chọn mới.
Điều trị bảo tồn:
1. Khởi đầu, những bệnh nhân nặng đòi hỏi nằm viện hoặc bệnh nhân bán cấp cho nhập viện để thuận lợi cho điều trị cơn đau .
A. Điều trị nội khoa đủ liều.
B. Nằm tại giường khoảng 7-10 ngày ( dự phòng thuyên tắc mạch sâu)
2. Tập vật lý trị liệu sau 7-10 ngày ( nằm lâu tại giường làm tăng nguy cơ “loãng xương do bất động”)
A. Bất động bệnh nhân bằng áo nẹp lưng ( đai cột sống ) làm tăng hiệu quả điều trị cơn đau do làm giảm sự di chuyển là nguyên nhân làm “gãy xương vi thể” trở lại.
B. Bệnh nhân xuất viện với mang áo nẹp cột sống thắt lưng.
3. Giảm đau trung bình sau 4-6 tuần (thay đổi từ 2-12 tuần).
Phẫu thuật tạo hình thân sống qua da (PVP)
Bơm polymethylmethacrylate (xi măng xương) qua chân cung (PMMA) vào thân sống bị lún với những mục tiêu sau:
1. Làm vững xương: có thể phòng gù lưng tiến triển .
2. Rút ngắn thời gian giảm đau ( thỉnh thoảng giảm đau vài phút đến vài giờ ). Cơ chế giảm đau là do bất động xương, hay độ nóng do sự toả nhiệt của cement.
Tạo hình thân sống bằng cách bơm xi măng sinh học vào thân sống
Chỉ định
1. Đau do gãy lún thân sống loãng xương :
A. Thường chỉ định cho gãy xương mà giảm chiều cao thân sống <5-10%.
B. Đau nhiều gây trở ngại những hoạt động của bệnh nhân.
C. Không đáp ứng với thuốc giảm đau.
D. Đau khu trú ở tầng gãy .
2. U mạch thân sống gây xẹp thân sống hay khiếm khuyết thần kinh do thân sống bị đổ sập vào ống sống.
3. Di căn xương và đau tuỷ: Làm vững và giảm đau.
4. Gãy lún bệnh lý do di căn: PVP không làm giảm đau nhanh chóng như các gãy lún do loãng xương ( có lẻ cần dùng thêm thuốc giảm đau 7-10 ngày sau PVP).
5. Tận dụng cố định chân cung khi chân cung bị gãy .
Chống chỉ định
1. Rối loạn đông máu.
2. Xương gãy đã được hàn cứng.
3. Nhiễm trùng: Nhiễm khuẩn, viêm xương, viêm đĩa đệm và abscess ngoài màng cứng.
5. Dấu thần kinh khu trú: do thoát vị đĩa đệm, mảnh cứng chèn vào ống sống. Cần phải chụp CT hay MRI để loại trừ.
6. Chống chỉ định liên quan:
A. Gãy mất > 80% chiều cao thân sống.
B. Gãy vỡ nhiều mảnh cấp tính.
C. Chèn ép đáng kể của khối u hay mảnh xương.
D. Phá huỷ một phần hay hoàn toàn thành sau thân sống: không phải là chống chỉ định tuyệt đối.
Biến chứng
Tỉ lệ khoảng 1.9%. Thấp nhất khi điều trị gãy lún do loãng xương, nhiều hơn là khi điều trị u mạch thân sống, cao nhất là khi điều trị gãy bệnh lý .
1. Dò methacrylate :
A. Vào mô mềm: thường ít
B. Vào ống sống: Hiếm có dấu hiệu chèn ép tủy sống
C. Vào lỗ liên hợp
D. Vào khoang đĩa đệm
E. Vào tĩnh mạch: tĩnh mạch chủ, có trường hợp báo cáo thuyên tắc tĩnh mạch phổi.
2. Bệnh lý rễ thần kinh: 5-9%. Một số trường hợp do độ nóng của cement.
3. Gãy chân cung
4. Gãy xương sườn
5. Gãy mỏm ngang
6. Xuyên thấu thành phần phía trước do kim: tĩnh mạch lớn, màng phổi ….
7. Tăng nguy cơ gãy lún thân sống ở các tầng kế cận .
Trên đây là một số thông tin về điều trị bảo tồn cũng như phương pháp mới điều trị gãy lún cột sống do loãng xương cho bạn tham khảo. Kỹ thuật bơm xi măng sinh học ( polymethylmethacrylat ) qua chân cung để tái tạo lại thân sống bị xẹp thực hiện khá đơn giản. Tại Việt Nam rất nhiều trung tâm phẫu thuật cột sống lớn đang triển khai kỹ thuật bơm xi măng tạo hình thân sống này.
